فصل دوم : در فضيلت و آداب حجامت
بسند صحيح از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه كه دوا چهار چيز است ، حجامت و دوا در بينى چانيدن و حقنه كردن و قى كردن .
در حديث ديگر منقول است كه آن حضرت گذشتند بر جماعتى كه حجامت میکردند، فرمودند كه چه میشد شما را اگر تاءخير میکردید تا پسين روز يكشنبه كه درد را بيشتر از بدن میکشد.
در حديث ديگر فرمود كه حضرت رسول صلّى اللّه عليه وآله وسلّم در روز دوشنبه بعد از عصر حجامت كردند، به اجرت حجام گندم دادند.
در حديث ديگر فرمود كه : حضرت رسول صلّى اللّه عليه وآله وسلّم روز دوشنبه بعد از عصر حجامت میکردند، و فرمود كه حجامت كردن در آخر روز دوشنبه درد را از بدن میکشد كشيدنى .
در روايت ديگر منقول است كه : شخصى ديد كه حضرت امام موسى عليه السلام در روز جمعه حجامت میکردند، گفت فداى تو شوم در روز جمعه حجامت میکنی ؟ حضرت فرمود كه هرگاه خون زيادتى كند بر تو خواه در شب و خواه در روز آية الكرسى بخوان و حجامت بكن .
از حضرت رسول صلّى اللّه عليه وآله وسلّم منقول است كه : هر كه حجامت كند در روز سه شنبه هفدهم يا چهاردهم يا بيست و يكم ماه او را شفا دهد از دردهاى همه سال ، شفا بخشد او را از دردسر و درد دندان و ديوآنگى و خوره و پيسى .
در روايت ديگر منقولست كه : شخصى ديد كه حضرت امام على نقى عليه السلام در روز چهار شنبه حجامت میکردند، گفت كه اهل مكه و مدينه از حضرت رسول صلّى اللّه عليه وآله وسلّم روايت میکنند كه هر كه در روز چهارشنبه حجامت كند، پيس شود ملامت نكند مگر خود را فرمود كه دروغ میگویند، كسى پيس میشود كه مادرش در حيض به او حامله شده باشد.
از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه : هر كه خواهد حجامت كند بايد كه در روز پنجشنبه حجامت كند، به درستی كه در هر پسين جمعه خون از جاى خود حركت میکند، از ترس قيامت و بجاى خود بر نمیگردد تا صبح روز پنجشنبه ، فرمود كه هر كه حجامت كند در روز پنجشنبه از آخر ماه در اول روز دردها را از بدنش میکشد.
در حديث ديگر فرمود كه چون حجامت كنى و خون از محل حجامت بيرون آيد، پس بگو پيش از آنكه حجمه را بريزند بِسْمِ اللّهِ اَعُوذُ بِاللّهِ الْكَريمِ فى حَجامَتى هذِهِ مِنَ الْعَيْنِ فى الدَّمِ وَ مِنْ كُلّ سُوءٍ.
در حديث ديگر فرمود كه : حضرت رسول حجامت در سر و درميان هر دو كتف و در پشت گردن میکردند، يكى از نافعه مینامیدند، ديگرى را مغيثه يعنى به فریاد رسنده و سيم را منقذه يعنى خلاص كننده از بلاها.
در روايت ديگر فرمود كه : منقذه آنست كه از سر بينى شبر كنى به جانب بالا و بهر جاى سر كه برسد در آنجا حجامت كنى .
در روايت معتبر منقول است كه : حضرت امام موسى عليه السلام در روز چهارشنبه حجامت میکردند، تب برطرف نشد، پس در روز جمعه حجامت كردند و تب بر طرف شد.
از حضرت امام رضا عليه السلام منقول است كه : هر كه در چهارشنبه آخر ماه حجامت بكند، براى رد بر اهل طيره عافيت يابد از هر بلائى و محفوظ ماند از هر دردى و محل حجامتش سبز نشود.
در روايت ديگر منقول است كه : حضرت امام جعفر صادق عليه السلام بعد از عصر حجامت كردند، از حضرت امیرالمومنین علیه السلام منقول است كه : حجامت كردن بدن را صحيح میکند، عقل را محكم میکند، فرمود كه حجامت مكنيد در روز چهارشنبه كه روز جمعه ساعتى هست كه هر كه در آن ساعت حجامت كند، بميرد.
درحديث ديگر فرمود كه : روز سه شنبه روز خون گرفتن است .
در روايت ديگر از حضرت رسول صلّى اللّه عليه وآله وسلّم نهى وارد شده است از حجامت كردن در روز چهارشنبه و از حضرت امام موسى منقول است كه : در روز پنجشنبه حجامت بكند.
بسند معتبر از حضرت رسول صلّى اللّه عليه وآله وسلّم منقول است كه اگر در چيزى شفا هست در شيشه حجام و در خوردن عسل است ، فرمود كه نيكو عادتى است حجامت ديده را جلا میدهد و دردها را میبرد.
منقول است كه حضرت صادق عليه السلام فرمود كه : جبرئيل براى حضرت رسول صلّى اللّه عليه وآله وسلّم مسواك و حجامت را آورد. در فقه الرضا مذكور است ، كه چون اراده حجامت كنى چهار زانو در پيش حجام بنشين و بگو بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ اَعُوذُ بِاللّهِ الْكَريمِ فى حَجامَتى مِنَ الْعَيْنِ فى الدَّمِ وَمِنْ كُلّ سُوءٍ وَاَعْلالٍ وَ اَمْراضٍ وَ اَسْقامٍ وَ اَوُجاعٍ وَ اَسْاءَلُكَ الْعافِيَةَ وَ الْمُعافاةَ وَالشِّفاءَ مِنْ كُلِ داءٍ.
در حديث ديگر منقول است : به حضرت صادق عرض كردند، كه مردم بد ميدانند حجامت را در روز شنبه و چهارشنبه فرمود، كه حضرت رسول فرمود، كه هرگاه كسى زيادتى خون در خود يابد البته حجامت كند كه مبادا او را بكشد، فرمود هر كه اول سه شنبه ايكه آذر ماه رومى است كه اول بهار است ، حجامت كند باعث صحت بدن او میشود.
حضرت امام محمد باقر عليه السلام فرمود كه : حضرت رسول را هيچ آزارى بهم نيمرسيد مگر آنكه پناه به حجامت میبردند.
در حديث ديگر فرمود كه : حجامت سر شفاى همه دردهاست به غیر از مرگ .
در حديث ديگر فرمود كه : هر كه نظر كند به اول حجمه كه از خون از بريزند امان مییابد از درد چشم تا حجامت ديگر.
در روايتى از حضرت صادق منقول است كه : چون حضرت رسول حجامت میکردند، به آب سرد غسل میکردند تا حرارت خون را فرو نشاند.
در حديث ديگر فرمود كه حضرت رسول صلّى اللّه عليه وآله وسلّم اول در پشت گردن حجامت میکردند، پس جبرئيل آمد و امر كرد آن حضرت را به حجامت ميان دو كتف .
در حديث ديگر مرويست كه : حضرت صادق عليه السلام حجامت كردند و بعد از حجامت سه پارچه قند با نبات طلبيدند و تناول نمودند، فرمودند كه خون صافى را متولد میکند، حرارت را قطع میکند.
از حضرت امام على نقى عليه السلام منقول است كه : انار شيرين بعد از حجامت خون را ساكن میکند، خون اندرون را صاف میکند.
از حضرت صادق منقول است كه : حجامت روز شنبه باعث ضعف میشود.
در روايت ديگر منقول است كه : بسيار بود حضرت امام رضا عليه السلام در ميان شب زيادتى خون مییافتند، در آن وقت حجامت میکردند.
از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه : در ماه مبارك رمضان بهتر آنست كه حجامت را در شب بكنند، فرمود كه حجامت ما در روز يكشنبه است ، حجامت شيعيان ما در روز دوشنبه است ، فرمود كه زينهار كه ناشتا حجامت مكن تا اندك چيزى بخورى كه بيشتر باعث بيرون آمدن خون و قوت بدن میشود، فرمود كه چون بعد از اكل حجامت كنند خون جمع میشود و خون فاسد را بيرون میکند، اگر پيش از اكل باشد خون صالح بيرون میرود و خون فاسد در بدن میماند. زياد شحام میگوید كه به خدمت حضرت صادق عليه السلام بودم ، كه حجام را طلبيدند و فرمودند كه محجمه خود را بشو و بند كن پس انارى طلبيدند و تناول فرمودند، چون از حجامت فارغ شدند انار ديگر طلبيدند و تناول فرمودند، گفتند كه خوردن انار در اين وقت صفرا را فرو مینشاند.
حضرت امام محمد باقر عليه السلام از ابوبصير پرسيدند، كه مردم بعد از حجامت چه چيز میخورند؟ گفت برگ كاسنى و سركه ، فرمود كه باكى نيست .
از حضرت امام موسى عليه السلام منقول است كه : كسى خواهد حجامت كند در روز شنبه حجامت بكند، فرمود كه حجامت كردن در روز يكشنبه شفاى هر درد است .
در روايتى وارد شده كه نبايد حجامت كرد، در روز چهار شنبه هرگاه قمر در عقرب باشد.
از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه : روز پنجشنبه خون در موضع حجامت جمع میشود. پس چون ظهر شد در بدن متفرق میشود، پس حجامت را پيش از ظهر بكنيد.
در حديث ديگر نهى فرموده از حجامت كردن در وقت ظهر روز جمعه .
از حضرت امام موسى عليه السلام منقول است كه : در هفتم ماه حزيران رومى كه در اوايل تابستان است ، حجامت بكن ، اگر نشود درچهاردهم بكن .
حضرت صادق عليه السلام فرمود كه حجامت را در آخر روز بجا آوريد.
از حضرت رسول صلّى اللّه عليه وآله وسلّم منقول است كه حجامت در گودى پشت سر موجب غلبه فراموشى است .
حضرت صادق فرمود كه : حجامت سر به فریاد رسنده است و براى هر دردى نافع است ، غير از مرگ پس از هر دو طرف ابرو شبر كردند به جانب پشت و به آنجا كه انگشتها میرسید نشان داد، كه آنجا حجامت میباید كرد.
در روايت ديگر منقول است كه : در روز سه شنبه ساعتى هست كه اگر حجامت در آن ساعت اتفاق افتد، خون بند نمیشود تا بميرد، فرمود كه هر كه در وقت ظهر روز جمعه حجامت كند و بلائى به او برسد ملامت نكند مگر خود را.
در حديث ديگر فرمود كه آية الكرسى بخوان و در هر روز كه خواهى حجامت كن و فرمود كه حجامت سر نافع است ، براى ديوآنگى و خوره و پيسى و درد دندان .
در حديث ديگر تاريكى چشم و دردسر و غلبه خواب ، و فرمود كه چون طفل چهار ماهه شود هر ماه يك مرتبه او را حجامت كنيد در گودى پشت سر كه لعابش را خشك میکند، حرارت را از سر و بدنش میکشد، منقول است كه حضرت امام محمد تقى عليه السلام طبيبى طلبيدند، فرمودند كه رگ كف دست را بگشايد.
منقول است كه : شخصى به حضرت صادق عليه السلام شكايت كرد از درد جگر حضرت او را فصد پا فرمود، شخصى ديگر شكايت كرد از خارش بدن فرمود كه سه مرتبه هر دو پا را حجامت كن در پشت پا يا در ميان كعب و بند پا، شخصى به حضرت موسى شكايت كرد از جرب فرمود كه فصد پاى راست بكن و به قدر دو درهم روغن بادام شيرين بر روى آب كشك بريز و بخور و ماهى و سركه مخور، شخصى ديگر به حضرت صادق شكايت كرد از جرب فرمود كه رگ اكحل را بگشا.
فصل سوم : در بيان انواع تداوى كه از ائمه (عليه السلام ) وارد شده است وبيان جواز رجوع به اطباء
از حضرت رسول صلّى اللّه عليه وآله وسلّم منقول است كه درد سه است و دوا سه است ، پس درد مره است يعنى صفرا و سودا و بلغم و خون و دواى خون حجامت و دواى مره مسهل و دواى بلغم حمام است .
از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه : از دواى پيغمبرانست حجامت كردن ، نوره كشيدن ، دوا در دماغ چكانيدن .
از حضرت امام محمد باقر منقول است كه : بهترين دواهاى شما حقنه و دوا در بينى چكانيدن و حجامت كردن ، و حمام رفتن است .
در حديث ديگر فرمود: كه طب عرب در حجامت و حقنه است ، آخر دواى ايشان داغ كردن است .
در حديث ديگر فرمود كه طبابت عربآن در هفت چيز است ، حجامت و حقنه و دوا در بينى كردن و حمام رفتن و قى كردن و خوردن عسل و آخر دواى ايشان داغ است .
از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه : حقنه از جمله دواهاى عظيم است ، شكم را بزرگ میکند، فرمود كه دوا چهار چيز است ، حجامت و دارو ماليدن و قى كردن و حقنه كردن و فرمود كه طب عربآن حجامت و حقنه و حمام رفتن و قى كردن و دوا در بينى كردن است ، آخر دوا داغ سوختن است .